John Allen, een vooraanstaand Amerikaans Vaticaan-kenner, bespreekt in een artikel in de National CatholicReporter, de op handen zijnde bijeenkomst van de ‘Schüler Kreuz’, de informele jaarlijkse studiebijeenkomst-retraite van Joseph Ratzinger, nu paus Benedictus XVI, met zijn oud-studenten vaar voor de tijd dat hij in 1977 aartsbisschop van München-Friesing werd benoemd door paus Paulus VI en later door Johannes Paulus II naar Rome geroepen werd om in 1981 de Congregatie van de Geloofsleer, het doctrinaire departement van de paus, te gaan leiden om uiteindelijk hoofd van de Katholieke Kerk te worden gekozen in 2005. Direct nadat kardinaal Ratzinger tot paus werd gekozen gaf hij aan ook ion deze functioe met deze bijeenkomsten door te willen gaan. In het jaar 2006 stond evolutie en schepping op als thema op het programma. John Allen bespreekt de genodigde sprekers en de positie die Benedictus XVI al voordat hij paus werd innam in deze discussie tussen geloof en wetenschap.
De bijeenkomst van de Schüler Kreis gaat dit jaar door van 1 tot 3 september in het vakantieverblijf van de paus in Castel Gandolfo, even buiten Rome. Vorig jaar stond het thema van de Islam op het programma, nu dus ‘Evolutie en Schepping’. John Allen refereert aan de beroemde uitspraak van Johannes Paulsu II in 1996 voor de academie van wetenschappen, waarin hij evolutie ‘meer dan een hypothese noemde. De discussie over de verenigbaarheid van de evolutietheorie met he katholieke geloof is daarmee niet minder intens geworden. In juli 2005 plaatste kardinaal Schönborn van Wenen, Oostenrijk, één van de oud-studenten van Ratzinger, een artikel in de New York Times waarin hij evolutie als een alles verklarende filosofie die intelligent ontwerp uitsluit afwijst. Een golf van kritiek volgde waarin de kardinaal verweten werd geloof en wetenschap met elkaar te vermengen.
Vier sprekers zullen nu in het vakantieverblijf van de paus hun licht op het aloude vraagstuk laten schijnen: Kardinaal Schönborn zélf, theoloog; de jezuïet pater Paul Erbich, emeritus professor natuurfilosofie uit München, Professor Robert Spaemann, polittiek filosoof, en Priofessor Peter Schuster, voorzitter van de Oostenrijkse Academie voor Wetenschappen. De discussies zullen gaan over hioe overtuigend het wetenschappelijk bewijs voor de evolutietheorie werkelijk is, en dat evolutie als een filosofische opvatting die goddelijke oorzakelijkheid uitsluit (ook ‘evolutionisme’ genoemd) niet te verenigen is met het christelijk geloof.
Johan Allen beschrijft vervokgens de tge verwachten specifieke inbreng van de vier sprekers: Erlich die eerder een intelligent ontwerp zal verdedigen waar Schuster de biologische evolutie zal benadrukken. Schuster is volgens Allen uitgenodigd op speciaal verzoek van paus Benedictus om zeker te zijn dat er een wetenschapper aanwezig zou zijn van wie niemand kon denken dat hij een ‘creationist’ is. Van Schuster is overigens bekend at hij denkt in termen van een complexe gelaagdheid van invloeden die evolutie mogelijk maken, niet alleen Darwins toevallige mutaties en natuurlijke selectie. Schönborn verwijst als in een gesprek met Johan Allen op de afwijzing van evolutionisme als filosofisch systeem, al in de encycliek Humanis generis van Pius XII (1950), waarin evolutie bepaalde biologische mechanismen kan verklaren maar niet als een holistisch model geaccepteerd kan worden dat het bestaan van leven verklaart. Spaemann is bekend van zijn in 1988 gepubliceerde boek ‘Evolutionismus und Christentum’ waarin hij tegenstrijdigheeden tusse het christendom en evolutionimsme alsfilosofie aantoont.
Volgens de Duitse Salvatoriaan pater Stephan Horn, informele voorzitter van d Schüler Kreiz, is paus Benedictus XVI een groot voorstander van de dialoog tussen wetenschap en het geloof om in dialoog en neemt uiteindelijk een positief standpunt in over evolutie. Hij is er van overtuigd dat schepping en evolutie samen kunnen gaan. De paus gelooft zeker dat mensen hun bestaan danken “aan Gods scheppende Ja” maar wat dit precies betekent is iets dat uitgewerkt moet worden in samenspraak met natuurwetenschappers.
Horn: “Reeds in 1968 schreef de toenmalige toen professor Ratzinger schreef over het onderwerp Schöpfungslaube und Evolutionstheorie hetgeen in 1973 werd gepubliceerd in het boek Dogma und Verkündigung. Hij besprak daarin de gevolgen voor het geloof van een evolutionaire kijk op de wereld. Hij bood als antwoord dat de evolutietheorie het geloof noch vernietigt noch bevestigt maar presenteerde de evolutietheorie als een uitdaging voor het geloof. Later onderstreepte hij dat de evolutietheorie soms de neiging heeft om zich wat op te dringen als een volledige uitleg van de totaliteit van het bestaan, die zowel de metafysica en God overbodig maakt. Vandaar dat voor hem wat nodig is een rustige aanpak aan beide zijden. U kunt ook het boek Glaube-Wahrheit-Toleranz raadplegen, bij Herder verschenen in 2003, blz.143.
National Catholic Reporter: The pope’s Schulerkreis takes on ‘Creation and Evolution’
