Vragen over interseksualiteit

Ons bereikte eenvraag over interseksualiteit, naar aanleiding van een artikel op het ‘Gezondheidsnet.nl’ uit 2018. De vraag was ingegeven door de wijziging van de transgenderwet in Nederland wordt. Waar gaat het bij interseksualiteit over?

“Intersekse is een pleuristerm, zei rockzangeres en presentatrice Ryanne van Dorst – artiestennaam Elle Bandita – letterlijk toen ze in 2017 bekendmaakte dat ze dubbelslachtig is geboren. Van Dorst ziet liever dat het woord hermafrodiet weer terugkeert”, zo opent het artikel. “Nog los van de verschillende meningen over de terminologie, blijkt de term intersekse ook inhoudelijk veel vragen op te roepen. Bén je intersekse, of héb je intersekse? Is het hetzelfde als transgender? Om hoeveel mensen gaat het eigenlijk? En moeten we er iets mee, of gaat het er vooral om dat we als maatschappij accepteren dat er meer is dan het ideaalbeeld ‘jongetje – meisje’?”

Laten we van onze kant de diverse termen vragen bespreken, aan de hand van genoemd artikel.

• Hermafroditisme is tweeslachtigheid dat bij sommige lagere diersoorten en planten voorkomt, maar niet bij de mens. ‘Elle Bandita’ kan dus onmogelijk ’tweeslachtig’ geboren zijn. Dan zou ze vrouwelijke en mannelijke geslachtsorganen moeten hebben die in principe goed werken.
• Interseksualiteit is het verschijnsel – bij de mens – dat door een genetische of fysiologische (bijvoorbeeld hormonale) fout een kind uiterlijk ergens tussen man en vrouw inzit. Genetisch is het echter een man of een vrouw.

Het Gezondheidsnet maakt ons inziens een fout als men schrijft: “In werkelijkheid worden er ook meisjes geboren met XY-chromosomen en jongetjes met XX-chromosomen. Ook komen er jongetjes ter wereld die een vagina hebben, en worden er meisjes geboren met een clitoris die zo groot is dat je ook zou kunnen zeggen dat ze een kleine penis heeft”. Jongetjes met XX-chromosomen zijn geen jongetjes, maar meisjes met jongensachtige kenmerken; meisjes “met een clitoris die zo groot is dat je ook zou kunnen zeggen dat ze een kleine penis heeft” zijn gewoon meisjes, met een ‘probleem’.

“Intersekse heb je, transgender ben je…” beweert te website. Daar ben ik het niet mee eens: in beide gevallen gaat het om een ‘aandoening’: in het eerste geval van genetische of hormonale, dus lichamelijke aard; in het tweede geval van psychische aard. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de studie van 2016 van New Atlantis over seks en gender: er is geen wetenschappelijke (biologisch, psychologische of sociologische) rechtvaardiging voor het gebruik van de termen ‘seksuele voorkeur of genderidentiteit’. Er kunnen natuurlijk wel redenen zijn waarom iemand twijfelt aan zijn/haar seksuele voorkeur of ‘gender’, maar dat maakte het niet tot een natuurlijke conditie.

Terecht stelt ons inziens het Gezondheidsnet dat de medische wereld sinds 2006 minder geneigd is operatief en/of hormonaal in te grijpen bij interseksualiteit. En inderdaad is het het taboe op intersekse nog altijd bijzonder groot is.

En dan de genoemde vormen van interseksualiteit

• AOS: ‘Vrouwen’ met het Androgeen Ongevoeligheid Syndroom zijn geen vrouwen maar mannen, want XY, maar ongevoelig voor mannelijke hormonen. Eierstokken en baarmoeder ontbreken dan ook. Ze zien er erg vrouwelijk uit en de vraag is hoe ze daar mee om moeten gaan. (Bron) Dit heeft niets met ’transgender’ te maken: dat gaat over ‘gevoel’.
• Het syndroom van Turner (of ovariële dysgenesie) is een chromosomale afwijking bij vrouwen. Het houdt in dat een van de twee X-chromosomen deels of geheel ontbreekt (X0). Zij zien er minder vrouwelijk uit, als ze al geboren worden. In totaal leidt het syndroom van Turner in 99% van de gevallen tot een miskraam, als het om een meisje gaat. Jongens waar een X-chromosoom ontbreekt zijn niet levensvatbaar.
• Syndroom van Swyer: Mensen met dit syndroom hebben XY-chromosomen, maar geen geslachtsklieren (eierstokken/zaadballen). Genetisch zijn ze man, uiterlijk echter vrouwelijk. Daardoor groeien ze meestal op als meisje. Soms hebben ze wel een baarmoeder. De onderontwikkelde geslachtsklieren worden vaak verwijderd, omdat ze een hogere kans op kanker in zouden houden. Daarnaast krijgen ze dan (vrouwelijke) hormoontherapie om huh vrouwelijkheid te versterken. De geslachtsklieren maken immers normaal gezien de geslachtshormonen. Genetisch zijn het echter mannen.
• Mayer-Rokitansky-Küster-Hauser (MRKH): Vrouwen met MRKH hebben wel XX-chromosomen en vaak ook eierstokken, maar de vagina en/of de baarmoeder ontbreekt. Het zijn dus wel degelijk vrouwen.
• Adreno Genitaal Syndroom (AGS): Is een hormonale bijnierziekte, bij jongens en bij meisjes, die gepaard kan gaan met ‘intersekse’ (uiterlijk). Meisjes (XX-chromosomen) kunnen zo sterk vermannelijkt zijn, wat een hersteloperatie nodig maakt. Soms gaan ze liever als jongen door het leven. Bij jongens zijn er geen uitwendige kenmerken van de ziekte. (Bron)
• Syndroom van Klinefelter: Mannen met dit syndroom hebben een extra X-chromosoom, dus XXY-chromosomen. De moeder heeft in de eicel blijkbaar niet één X maar twee doorgegeven. Ze hebben een vrouwelijker vetverdeling, brede heupen en zijn vaak niet of sterk verminderd vruchtbaar. Maar het zijn mannen met een ‘probleem’.

Ik maak dus een onderscheid tussen:

• planten- en diersoorten die van nature de twee geslachten in één lichaam dragen (Hermafroditisme)
• mensen die of man of vrouw zijn, maar door genetische of hormonale defecten lichamelijke kenmerken van het andere geslacht krijgen, of kenmerken van het eigen geslacht missen (zg. Interseksualiteit, maar ik ben niet gelukkig met die term: het gaat om seksualiteit ‘met een aandoening’).
• mensen die eerder met een psychologisch probleem zitten in de aanvaarding van hun biologisch geslacht (gender), of de relatie met het andere geslacht (seksuele oriëntatie)

Het ‘gezondheidsnet’ heeft de neiging steeds van meisje of jongen te spreken op grond van het uiterlijk en niet op grond van de biologie. Dat past goed in de ‘gender-cultuur’, waar wat men voelt of ziet, meer telt dan de biologische waarheid. Ik ben het daar dus niet mee eens: mannelijkheid en vrouwelijkheid zijn biologische eigenschappen, met psychologische, sociale en culturele gevolgen, ja zelfs theologisch gefundeerd (vergelijk de Theologie van het Lichaam van paus Johannes Paulus II) maar je bent en blijft man dan wel vrouw.

Vincent Kemme