Max Pam, een gevierde Nederlandse televisiepersoonlijkheid, sprak in zijn column (1), bij Buitenhof onlangs de volgende tekst ui, te vinden op zijn website. Het leek mij interessant toch even na te gaan wat hij nu allemaal beweert en wat daar van waar is. Ik doe dat niet om hem aan te vallen of zo, maar toch wel om hem te wijzen op een overmaat van klink-klare onzin die hij naar buiten brengt, wat het in NPS-, VARA- en VPRO-kringen goed doet, maar daarom nog niet waar is. Ik stel u voor eens van mijn reactie kennis te nemen. Niemand hoeft mij niet te geloven, ik ben al blij als hij kennis neemt van mijn opmerkingen. Ik reageer in zijn tekst.
Pam: Sinds paus Benedictus XVI aan de macht is, …
Benedictus is niet zozeer ‘aan de macht’ maar gekozen volgens de gebruikelijke procedures in de katholieke kerk en heeft de taak aanvaard (2), hoewel hij hoopte andere dingen te kunnen gaan doen, de laatste fase van zijn leven. Zij macht is beperkt, want afhankelijk van de instemming van vrije gelovigen en wereldburgers die al dan net naar hem luisteren. Maar goed, dit is een detail.
Pam: … jagen heel wat zijn onfeilbaarheden ons – eenvoudige stervelingen – de stuipen op het lijf.
De ‘onfeilbaarheid’ van de paus geldt slechts in zeer uitzonderlijke uitspraken. In de geschiedenis, sinds dat het ‘dogma’ van de onfeilbaarheid is geformuleerd, zijn er pas twee ‘onfeilbare’ uitspraken door een paus gedaan (3). Deze paus en zijn voorgangers in de 20-ste eeuw hebben geen een onfeilbare uitspraak gedaan.
Pam: Zo maakte de paus, bijgestaan door de federatie van katholieke artsen, bekend dat het gebruik van de anticonceptiepil moreel verwerpelijk is.
Dat standpunt was al lang bekend en is uitgebreid toegelicht in vele documenten, te beginnen bij de encycliek (ook geen onfeilbare uitspraak) Humane vitae (4) van wijlen paus Paulus VI in de jaren zestig. Benedictus en de katholieke artsen hebben dus hoogstens een bekend standpunt herbevestigd.
Pam: Via de pil komen namelijk hormonen in het milieu.
Het is niet zo dat de pil moreel verwerpelijk zou zijn ‘omdat er zo hormonen in het milieu komen’. De morele verwerpelijkheid van de pil heeft te maken met het feit dat de geslachtsgemeenschap een levenverwekkende functie heeft in de natuurlijke orde en niet alleen maar een feestje is voor de partners. Het slikken van een pil die dat leven verwekken moet voorkomen is daardoor een tegennatuurlijke en tegen het leven gerichte daad, die de seksualiteit van haar doel berooft, en zo een daad tegen God als schepper is en in die zin een zonde.. De pil kan bovendien abortief zijn, zodat pril menselijk leven in de kiem gedood wordt, wat strikt genomen als moord op een menselijk wezen, hoe klein ook, is op te vatten.
De kwestie van de hormonen in het afvalwater is een recente vaststelling die is gedaan en waar het Vaticaan op heeft gereageerd: als de mensheid veelvuldig de pil gebruikt als anticonceptiemiddel, blijkt dat nog een tot dusver onbekend negatief bijeffect te hebben: verhoogde hormoonspiegels in het drinkwater met mogelijk negatieve gevolgen voor de volksgezondheid (5).
Pam: Dat is waar, maar als je zoiets wilt voorkomen, zou je de mensheid moeten verbieden naar de wc te gaan of zich anderszins te ontlasten.
Nee hoor, het enige wat nodig is, is minder (of geen) pilgebruik, net als dat overtollig gebruik van medicijnen ook gevolgen kan hebben voor het milieu, of onverstandig gebruik in de voeding of in het dagelijkse leven van voor het milieu en voor de volksgezondheid schadelijke middelen.
Pam: Na deze waarschuwing verklaarde Benedictus dat de mensheid gered moet worden van de homoseksualiteit, wat betekende dat het de taak van de kerk is de homoseksueel – en ik citeer – ìte beschermen tegen zelfdestructieî.
Inderdaad ziet de kerk de homoseksualiteit als negatief, niet goed voor de mens, individueel en maatschappelijk. De Kerk ziet geen mogelijkheid de homoseksualiteit anders te zien dan ‘ongordend’, een leefwijze die niet past in het plan van God met de schepping en de mens. In dat plan van God past ook de menselijke vrijheid, zodat we het toch kunnen doen, maar dat maakt het niet tot een ‘gezonde’ of ‘goede’ zaak. De seksualiteit is niet lost te zien, ook biologisch niet, van de voortplanting van de mens en de homoseksualiteit heeft dus op z’n minst het gevolg dat er geen nakomelingen zijn. Maar er zijn ook vele aanwijzingen in de menswetenschappen dat de homoseksualiteit psychologisch een negatieve ontwikkeling heeft op de ontplooiing van de menselijke persoon. Ook maatschappelijk heeft de homoseksualiteit een destabiliserend effect op het man- en vrouwzijn in de samenleving: veel onzekerheid tot gevolg bij de direct betrokkenen en familiale omgeving de sociale omgeving en de kinderen in het geval van homoadoptie. Wie weet nog wat mannelijk is en wat vrouwelijk is en hoe je je manzijn en vrouwzijn goed kan beleven, individueel, als partners en in de samenleving? (6)
Pam: Nauwelijks van deze schrik bekomen, kwam het nieuws dat de paus vier bisschoppen weer in genade had aangenomen, onder wie Richard Williamsen, de monseigneur die altijd had beweerd dat het getal van zes miljoen vergaste Joden schromelijk overdreven is.
De vier bisschoppen zijn niet ‘in genade aangenomen’. Ze zijn tegen de wil van het Vaticaan, de toenmalige paus Johannes Paulus II, gewijd, wat geleid heeft tot een kerkbreuk met deze groep traditionalisten, die zich op tal van punten tegen te Kerk opgesteld hebben. Om de dialoog met deze groep te heropenen heeft Benedictus XVI als een gebaar van goede wil de van de excommunicatie strafmaatregel die zijn voorganger had opgelegd op willen heffen, maar ze zijn niet ‘in genade aangenomen, noch gerehabiliteerd (zoals veel media stelden), en hebben niet het recht om ook maar ÈÈn handeling namens de katholieke kerk te verrichten. Dat één van de vier negationist bleek te zijn is iets waar het Vaticaan bijzonder mee in z’n maag zat: de paus heeft in een brief aan alle bisschoppen van de wereldkerk, gepubliceerd dus voor iedereen toegankelijk, toegegeven dat het Vaticaan steken heeft laten vallen in de timing van deze maatregel en zich te weinig geÔnformeerd heeft over de privé-opvattingen van één van die vier bisschoppen.
Pam: Ondertussen probeerde het Vaticaan nog een mouw te passen aan de zaligverklaring van paus Pius XII, ook wel ‘der Stellvertreter’ genoemd, die in de Tweede Wereld Oorlog geen hand naar de Joden heeft uitgestoken.
Het is volgens de Joodse wereldgemeenschap zo dat die paus buitengewoon veel voor de joden heeft gedaan (7). Bovendien heeft hij in een encycliek, in het Duits, bij de opkomst van het Nazisme sterk gewaarschuwd tegen deze politieke ontwikkelingen, zijn ‘brandende zorgen’ daarover uitgedrukt aan de wereldgemeenschap.
En dan de reis van Benedictus XVI naar Afrika, waar de paus beweerde dat condooms eerder de verspreiding van Aids bevorderen dan tegengaan. Die opvatting leverde de paus een schrobbering op van het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. Volgens het blad – zie onderaan – is het feitelijk onwaar dat het condoom de verspreiding van Aids verergert en gedraagt de paus zich met zijn uitspraken uiterst onverantwoordelijk.
Naast de Lancet staan wetenschappelijke bijdragen van gerenommeerde bronnen die de paus gelijk geven. De Lancet staat in feite alleen in die bewering. Feit is dat in landen waar men gekozen heeft voor propaganda voor trouw in de relatie, onthouding als het nodig is, en niet voor het condoom, de Aids-epidemie het sterkst wordt teruggedrongen. Bovendien: hoe kan een condoom, dat volgens alle biologieboekjes op middelbare scholen maar beperkte veiligheid biedt tegen ongewenste zwangerschap, wel opens honderd procent veilig zijn tegen Hiv-besmetting?
Pam: Het pleiten tegen het gebruik van condooms moet je vergelijken met de aanbeveling om de verkeersborden af te schaffen, omdat er ondanks die borden toch geregeld ongelukken gebeuren.
De vergelijking is leuk, maar gaat mank, omdat vereersborden geen fysieke bescherming bieden tegen aanrijdingen. Het zijn signalen, meer niet, en men is vrij om zich er aan te houden, op voorwaarde dat men niet zeurt als men dan brokken maakt Èn dat men bereid is de bekeuring te betalen als je aangehouden wordt. Als je de vergelijking toch zou willen doorvoeren, dan moet je zeggen: als je de waarschuwingen tegen Aids-besmetting in de wind slaat, dan kan het zijn dat je het krijgt. De praktijk in Afrika leert dat waarschuwingen tegen wisselende seksuele contacten zonder veel zelfbeheersing beter werken tegen Hiv-besmetting dan condoomverspreiding welke die waarschuwing juist camoufleert: ‘Doe maar raak, dat rubbertje zal je wel beschermen’. Dat werkt wisselende seksuele contacten in de hand en, vanwege de betrekkelijk onbetrouwbare werking van het condoom, dus mogelijk ook de verspreiding van het virus. In elk geval blijkt het de epidemie niet te verminderen, volgens vele bronnen en onderzoeken. Daar heeft de paus voor willen waarschuwen in zijn antwoord op een vraag van een journalist.
Pam: Het is onduidelijkî, aldus The Lancet, ìof de paus uit onwetendheid deze fout heeft gemaakt of dat hij bewust de wetenschap heeft gemanipuleerd om de katholieke doctrine te ondersteunen. Het blad vindt dat Zijne Heiligheid zijn excuses moet aanbieden.
Het blad zou om zich heen moeten kijken en vaststellen date er veel respectabele wetenschappers zijn die een andere mening hebben op grond van onderzoek. (9)
Pam: Zoals de paus de plaatsvervanger is van God op aarde, zo is de plaatsvervanger van de paus in Nederland: aartsbisschop Wim Eijk. Onlangs verdedigde Eijk in de Volkrant de pauselijke opvattingen inzake het condoom. Zo noemde hij het monogame huwelijk – en ik citeer – ‘de beste springplank die we kinderen voor hun leven kunnen bieden’. Voor veel vrouwen is die springplank nooit veel anders geweest dan een strijkplank, maar dit terzijde.
In dat geval zouden dat volgens de katholieke kerk geen beste huwelijken zijn. De kerk heeft een hoger ideaal dan dat bij het huwelijk. Maar dit ook terzijde.
Pam: Waar het om gaat, is de opvatting van Eijk dat het condoom – en ik citeer – ‘nu eenmaal weinig bijdraagt aan de seksuele feestvreugde’. Hoe weet Zijne Hoogwaardige Excellentie, de aartsbisschop, dat eigenlijk?
Op dit ene punt geef ik u een beetje gelijk (eindelijk): misschien had de aartsbisschop dit maar beter niet gezegd, als celibatair. Maar als gehuwde man kan ik u zeggen dat ik het toch wel met hem eens ben. Ik heb er nooit iets aan gevonden om een rubbertje om te moeten doen bij de geslachtsgemeenschap. En ik heb dat gedaan, voordat ik een gelovig katholiek christen was. Dus ik kan uit ervaring spreken, heb ‘vergelijkende studies’ gedaan in de praktijk. Puur natuur, om het zo te zeggen daar gaat niets boven. Dat geklungel met zo’n ding: het enige voordeel is dat ik toch seks kan hebben zonder mijn vrouw te bevruchten en dus de last van een zwangerschap, waar seks uiteindelijk toch voor bedoeld is, er niet bij hoef te nemen. Dus wel de baten, maar niet de lasten! Dat is op het eerste gezicht prettig. Totdat ik er achter kom dat het gescheurd is: dan moet mijn vrouw opens een–zwaar hormoonpreparaat slikken en ik, de man, ga vrijuit. Is vrouw zijn een ziekte? Of misschien merk ik wel niet dat er toch wat van mijn zaadcellen naar binnen geglipt zijn bij mijn vrouw en dat ze toch zwanger blijkt te zijn, na een pa ar weken. Gaan we dan die menselijke vrucht om zeep helpen? Of tot ik merk dat ik mijn vrouw als seksobject heb gebruikt, en zij ontdekt dat zij zich zo heeft laten gebruiken. Wat onze relatie onder druk zet.
Pam: Daarom wil ik Wim Eijk, toch een celibatair man, graag enige seksuele voorlichting geven.
Daar zal hij op zitten te wachten!
Pam: Het is misschien niet altijd ideaal, …
Ah, dus u geeft het toe!
Pam: … maar vaak dragen condooms wel degelijk bij aan de vreugde. Er bestaan zelfs condooms, die de genotsplekjes extra stimuleren. Ik heb er een bij me. Deze condooms kunnen de algehele feestvreugde verhogen, zelfs binnen een monogame huwelijk. Ik weet dat, monseigneur, uit eigen ervaring.
Natuurlijk kan je het condoom van genotsplekjes voorzien, maar normaal gezien is dat niet nodig om de ‘daad’ tot een feest te maken. Daar heeft de Schepper zo al voor gezorgd. En ook al verhogen die genotsplekjes de vreugde op een bepaald moment, op een bepaalde plaats, op een bepaalde manier, het blijft geklungel, zo’n ding.
Pam: Deze maand heeft de Mensenrechten Commissie van de Verenigde Naties een resolutie aangenomen waarin staten wordt opgeroepen religiekritiek strafbaar te stellen. Vooral landen, die geen vrijheid van meningsuiting kennen, stemden voor. Dat kan ons evenwel niet beletten het handelen van de paus als immoreel te verwerpen.
Ik denk niet dat de katholieke kerk voor zo’n motie zou zijn. De vrijheid van de mens staat centraal in haar geloofsopvattingen. U moet niet alle geloven op één hoop vegen en ons, de katholieken verwarren met fundamentalistische islamieten.
Pam: Het is jammer dat de hel niet bestaat, want anders was er voor Zijn Heiligheid zeker voor plaatsje vrij zijn geweest, naast Lucifer in dat gruwelijke meer van ijs.
De vraag is of u daar zicht op hebt: of de hel bestaat en of daar voor deze paus en plaatsje zou zijn. Ik denk het niet. Om dat te weten zou u zich namelijk moeten informeren, wat niet uw sterkste punt blijkt te zijn, en daarvoor zou u bij religieuze instellingen als de katholieke kerk moeten zijn, want die zijn de enige instanties die daar studie naar gedaan hebben en iets gegronds over kunnen zeggen. Ik heb dat wel gedaan en ben tot de conclusie gekomen dat de hel bestaat en ik kan u verzekeren dat deze paus niet hoog genoteerd staat op de lijst van mensen die hoogstwaarschijnlijk naar de hel gaan. Zo die lijst al bestaat, dat is niet het geval (12). Maar ik zie u die stap naar zo’n religieuze instelling nog niet maken, op uw column afgaand. Hoe kunt u dan weten dat de hel niet bestaat? Waar baseert u zich op?
Pam: En nu naar huis.
Prima, maar overweeg ook eens naar de kerk te gaan om u juist te maten informeren over wat zij zegt. Uw tekst getuigt van een niet gering gebrek aan kennis van zaken.
Maar: ‘sans rancune’, wat mij betreft.
Vincent Kemme
bioloog, docent, publicist
Noten:
1. Column van Max Pam
2. Benedictus XVI net na zijn pauskeuze
3. Wikipedia over de onfeilbaarheid der pausen
4. De tekst van ‘Humane vitae’
5. Bericht over de pil en milieuverontreiniging op Biofides
6. Een boekbespreking van Prof. van de Aerdweg over homosekualiteit
7. De brief van de paus over de affaire Williamson
8. Katholiek Nieuwsblad over Joodse erkenning voor Pius XII (een voorbeeld)
10. Zie boven
11. Katholieke Katechimus over het bestaan van de hel. (Ja, dus, maar lees ook wat de kerk daaronder verstaat)
12. Katholieke Katechismus oer wie er voorbestemd zijn om naar de hel te gaan. (Niemand, dus)
